İnsan sarrafları

Fizyonominin Batı’dan İslam dünyasına geldiğini Doç. Dr. Murat Beyazyüz ile birlikte yazdığımız “Gerçek İnsanın Yüzünde Yazar mı? (Batı, İslam ve Bilim Dünyasında) Kişiliğini İnsanın Yüzünden Tanımak” (Timaş Yayınları) kitabında göstermeye çalıştık. Ele aldığımız konulardan biri de bugün bilim dünyasında meselenin nasıl görüldüğüydü.

İnsan, başlı başına muamma ve biz insan ilişkisine mecburuz. İnsan ilişkisi çok zor, her ilişki tuzaklarla dolu… Nasıl geleceğimizi bilmek konusunda müthiş bir istek duyuyor, bu isteğimiz her türlü falcılık ve kehanet uğraşlarına kaynaklık ediyorsa, karşımızdaki insanın neme nem birisi olduğunu da bir bakışta görmek, anlamak istiyoruz. Karşılaştığımız bir kimsenin kişiliğini hemen ele verecek şifreler aramamız, “yüzden kişilik okuma” konusunda temel motivasyonu sağlıyor.

Diğer insan, bize kendisini yüzü aracılığıyla sunar. Bir insanı tanımak için mutlaka onun yüzündeki anlam denizine dalmak gerekir. Başkalarını sevmek ya da sevmemek onun yüzünde gördüğümüz(ü sandığımız) anlamlar sayesindedir.

Bir insanın yüzüne baktığımızda ilk fark ettiğimiz, bir belirsizlik, sürekli bir farklılaşma, imge avcısı gibi gezinen gözlerimizden hep bir kaçıştır. Zaman zaman bir yüzde sabit bir anlam yakaladığımızı sanırız ama beyhude… O, durmaksızın değişir. Ötekinin tüketilemez, bilgi konusuna dönüştürülemez olan yüzü karşısında her zaman çaresiz kalırız. Karşımızdaki insanın yüzünü tek bir anlama sabitleyememek, o çok övündüğümüz gücümüzü tuzla buz eder. Civa gibi sürekli anlamlar üreten yüzü belli özelliklere raptetmek, oraya baktığımızda gördüğümüz anlamı sabitlemek, karşımızdaki insanın nasıl birisi olduğunu hemen keşfetmek bu yüzden müthiş bir arzudur.

Onun için müthiş bir arzu duyduğumuz kesin ama yüzden kişilik okumanın bilimsel bir geçerliliği yok. İnsan yüzünün anatomik, şekilsel özellikleri ile insanın kişiliği arasında bir ilişki olduğu bugüne dek ispat edilemedi. Peki, hiç ilişki yok mu yüzümüzle kişiliğimiz arasında? ‘Yüzünün meymeneti yok; rabbi yesiri silinmiş’, ‘Yüzünde nur yok’, ‘yüzünden belli nasıl biri olduğu’, ‘içindeki kötülük yüzüne vurmuş’ gibi ifadelerin hiçbir rasyonel temeli bulunmuyor mu?

İnsan yüzünün anatomik kısımlarının ölçüleri veya şekilleri ile kişilik arasında ilişki olmadığını söylemek, insanın yüzündeki anlam denizi ile kişiliği arasında hiçbir ilişki yoktur demekten farklı bir şey elbette ve bu ayrım çok önemli. Biz ruhiyatçılar da insanın kişiliğini anlamaya çalışırken elbette yüzüne bakıyoruz ama sadece yüzüne bakmak, bir insanı anlama çabasının ilk adımı ve bir insanı anlamak için birçok başka adım atmak gerekli. Bir insanın kişiliğini anlamak, onun şimdiki ruhsal durumunu anlamaktan çok daha zor ve uzun bir zamana ihtiyaç gösterir.

Mesela bir ruhiyatçının beden dilini anlama konusunda sağlam bir eğitimi olması lazımdır. Beden dili, insanın kişiliği hakkında bazı ipuçları verebilir ama bedenin sabit şekli yani anatomik yapısı kişilik hakkında belirgin bir ipucu vermez. Zaten beden dili konusunda yetkinleşmek de karşımızdaki insanın kişiliğini anlamak için yetmez. Yüz ifadeleri ile duygular arasındaki ilişkiye odaklanan pek çok çalışma yapılmış ve tutarlı sonuçlar elde edilmiş. Ama lisan gibi beden dili de kültürden kültüre, gençler ve yaşlılar, kadınlar ve erkekler arasında farklılık gösterebiliyor.

Kişilikleri tanımak çok zor tamam ama kabul etmeliyiz ki, toplum içinde nadir de olsa, “insan sarrafı” denilen tipler bulunuyor. İnsanları bir süre gözlemledikten sonra onların kişilikleri hakkında doğru tahminlerde bulunabilen kimseler, bu kişiler. İnsan sarrafları, insan yüzünün sabit şekilsel özelliklerinden değil değişken, yani kişinin kontrolünde olan şekilsel özelliklerinden istifade ederek tahminde bulunuyorlar. Yani insan sarraflığının da fizyonomi ile, ilmi sima ile bir ilgisi yok. İnsan sarraflarının en önemli ortak yönleri insanlarla yoğun biçimde ilişki içinde olmaları… İnsan sarrafları, çok iyi gözlemci, anlık ve sürekli dikkat melekeleri güçlü… İletişim sırasında iletişimin bütün unsurlarına aynı anda dikkat edip, tutarlılığı veya tutarsızlıkları çabuk fark ediyor, tecrübelerini bu yeteneklerine ekleyebiliyorlar. İnsan sarrafları, insan sesinin tonunu, tınısını, ahengini, hangi kelimenin hangi hecesinde artıp hangi hecesinde azaldığını fark etme konusunda da çok yetenekliler. Konuşma sırasındaki beden dili işaretlerini de aynı anda fark edip bu bilgileri hızlı biçimde yorumlayabiliyorlar.

Kaynak: Yeni Şafak